Emlak sektörü, kendine özgü diliyle bazen karmaşık bir labirente dönüşebilir. Ev sahibi olmak, yatırım yapmak ya da sadece piyasayı takip etmek istiyor olun, bu terimlere aşina olmak sizi daha bilinçli ve güvenli kararlar almaya yönlendirecektir. İşte emlak dünyasında sıklıkla duyduğunuz, ancak anlamını tam olarak bilmediğiniz 20 terim ve onların kolay anlaşılır açıklamaları!
1. Rayiç Bedel: O Evin Gerçek Değeri mi?
Rayiç bedel, bir gayrimenkulün piyasada geçerli olan değerini ifade eder. Bu değer, belediyeler tarafından belirlenir ve emlak vergisinin hesaplanmasında kullanılır. Ancak, rayiç bedel her zaman gerçek piyasa değeriyle aynı olmayabilir. Genellikle piyasa değerinin altında kalır.
2. Ekspertiz: Kim Bu Değeri Belirliyor?
Ekspertiz, gayrimenkulün değerini uzman bir kişi tarafından belirlenmesi işlemidir. Bu uzman, yani eksper, lisanslı ve yetkili olmalıdır. Ekspertiz raporu, kredi başvuruları, alım-satım işlemleri ve hukuki süreçlerde önemli bir rol oynar. Eksper, evin konumunu, büyüklüğünü, özelliklerini ve piyasa koşullarını dikkate alarak objektif bir değer belirler.
3. Tapu: O Ev Artık Senin!
Tapu, bir gayrimenkulün mülkiyetini gösteren resmi belgedir. Tapu Sicil Müdürlüğü tarafından düzenlenir ve gayrimenkulün kime ait olduğunu, yüzölçümünü, konumunu ve diğer önemli detaylarını içerir. Bir gayrimenkulün devri, tapu devri ile resmiyet kazanır.
4. İpotek: Kredi Alırken Nelere Dikkat Etmeli?
İpotek, bir borcun teminatı olarak gayrimenkulün gösterilmesidir. Kredi alırken, banka genellikle gayrimenkulü ipotek altına alır. Borcun ödenmemesi durumunda, banka ipotekli gayrimenkulü satarak borcunu tahsil etme hakkına sahiptir. İpotek, alacaklıya güvence sağlarken, borçlu için önemli bir yükümlülük anlamına gelir.
5. Kat Mülkiyeti: O Apartman Dairesi Senin mi?
Kat mülkiyeti, bir apartman veya sitedeki bağımsız bölümlerin (daire, dükkan vb.) üzerindeki mülkiyet hakkını ifade eder. Kat mülkiyeti tapusu olan bir kişi, o bağımsız bölümün sahibi olduğunu ve ortak alanlarda da pay sahibi olduğunu gösterir.
6. Kat İrtifakı: Daha İnşaat Halindeyken Tapu Alınır mı?
Kat irtifakı, henüz tamamlanmamış bir binadaki bağımsız bölümler üzerinde gelecekte kat mülkiyetine geçme hakkını ifade eder. İnşaat halindeki bir projeden daire alırken genellikle kat irtifakı tapusu verilir. Binanın tamamlanıp iskan ruhsatı alındıktan sonra kat mülkiyetine geçilir.
7. İskan (Yapı Kullanma İzin Belgesi): Bu Belge Neden Önemli?
İskan, bir binanın yasal olarak kullanıma uygun olduğunu gösteren belgedir. Belediyeler tarafından verilir ve binanın imar planına uygun olarak inşa edildiğini, güvenli ve sağlıklı yaşam koşullarını sağladığını gösterir. İskan ruhsatı olmayan binalarda oturmak yasal değildir ve çeşitli sorunlara yol açabilir.
8. Kira Getirisi: Yatırım Ne Kadar Kazandıracak?
Kira getirisi, bir gayrimenkulün yıllık kira gelirinin, gayrimenkulün değerine oranını ifade eder. Yüksek kira getirisi, yatırımın daha karlı olduğunu gösterir. Kira getirisi hesaplanırken, gayrimenkulün değeri ve kira geliri dikkate alınır.
9. Amortisman: Yatırımın Kendini Ne Zaman Çıkaracak?
Amortisman, bir gayrimenkulün maliyetinin kira geliriyle ne kadar sürede karşılanacağını gösterir. Amortisman süresi ne kadar kısaysa, yatırım o kadar caziptir. Amortisman süresi hesaplanırken, gayrimenkulün değeri ve yıllık kira geliri dikkate alınır.
10. Emlak Vergisi: Her Yıl Ödenmesi Gereken Vergi
Emlak vergisi, gayrimenkul sahiplerinin her yıl ödemekle yükümlü olduğu bir vergidir. Belediyeler tarafından tahsil edilir ve gayrimenkulün rayiç bedeli üzerinden hesaplanır. Emlak vergisi, yılda iki taksit halinde ödenebilir.
11. Deprem Sigortası (DASK): Zorunlu mu?
DASK (Doğal Afet Sigortaları Kurumu), deprem sonucu oluşan hasarları karşılayan zorunlu bir sigortadır. Ev sahibi olmak isteyen herkesin DASK yaptırması gerekmektedir. DASK, binanın yapım tarzına ve bulunduğu bölgeye göre farklı primlerle belirlenir.
12. Tapu Harcı: Tapu Devri Sırasında Ödenen Vergi
Tapu harcı, tapu devri sırasında alıcı ve satıcı tarafından ayrı ayrı ödenen bir vergidir. Tapu harcı, gayrimenkulün satış bedeli üzerinden belirli bir oranla hesaplanır. Tapu harcını kimin ödeyeceği taraflar arasında anlaşmaya bağlıdır, ancak genellikle alıcı öder.
13. Emlak Komisyonu: Emlakçı Ne Kadar Alacak?
Emlak komisyonu, emlakçının alım-satım veya kiralama işlemlerindeki hizmetleri karşılığında aldığı ücrettir. Komisyon oranı, genellikle alım-satım bedelinin veya yıllık kira bedelinin belirli bir yüzdesi olarak belirlenir.
14. Konut Kredisi: Ev Sahibi Olmanın En Sık Kullanılan Yolu
Konut kredisi, ev sahibi olmak isteyen kişilere bankalar tarafından sağlanan bir kredi türüdür. Konut kredisi, faiz oranları, vade süreleri ve ödeme koşulları gibi farklı özelliklere sahip olabilir. Kredi almadan önce farklı bankaların tekliflerini karşılaştırmak önemlidir.
15. Peşinat: Krediye Başvururken Ne Kadar Gerekli?
Peşinat, konut kredisi alırken ödenmesi gereken ilk tutardır. Peşinat oranı, genellikle konutun değerinin belirli bir yüzdesi olarak belirlenir. Yüksek peşinat, daha düşük kredi faizi ve daha az aylık ödeme anlamına gelebilir.
16. İpotekli Satış: İpotek Varken Ev Satılır mı?
İpotekli satış, üzerinde ipotek bulunan bir gayrimenkulün satılmasıdır. İpotekli gayrimenkul satılırken, ipotek alacaklısının onayı gereklidir. Satış bedeli, öncelikle ipotek borcunun ödenmesinde kullanılır.
17. Kira Sözleşmesi: Kiracı ve Ev Sahibi Hakları
Kira sözleşmesi, kiracı ve ev sahibi arasındaki hak ve yükümlülükleri belirleyen yazılı bir anlaşmadır. Kira sözleşmesinde, kira bedeli, ödeme koşulları, depozito, kullanım şartları ve diğer önemli detaylar yer alır. Kira sözleşmesi, tarafların haklarını korumak için önemlidir.
18. Aidat: Apartman Masrafları
Aidat, apartman veya site sakinlerinin ortak giderleri karşılamak için ödediği aylık ücrettir. Aidat, apartman yönetimi tarafından belirlenir ve asansör bakımı, temizlik, güvenlik, bahçe bakımı gibi giderleri kapsar.
19. Emlak Danışmanı: Uzman Yardımı Almak
Emlak danışmanı, gayrimenkul alım-satım veya kiralama işlemlerinde uzmanlık sağlayan kişidir. Emlak danışmanı, piyasa bilgisi, hukuki süreçler ve finansman konularında yardımcı olabilir. İyi bir emlak danışmanı, doğru kararlar vermenize ve riskleri minimize etmenize yardımcı olabilir.
20. Arsa Payı: Arsanın Ne Kadarı Senin?
Arsa payı, bir apartman veya sitedeki bağımsız bölümün (daire, dükkan vb.) arsa üzerindeki payını ifade eder. Arsa payı, genellikle bağımsız bölümün büyüklüğüyle orantılı olarak belirlenir. Arsa payı, binanın yıkılması veya yeniden yapılması durumunda önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
-
Rayiç bedel neden piyasa değerinden düşük oluyor? Rayiç bedel, belediyeler tarafından belirlenir ve vergi matrahı olarak kullanılır. Genellikle piyasa dalgalanmalarını tam olarak yansıtmaz.
-
Ekspertiz raporu olmadan konut kredisi alabilir miyim? Hayır, konut kredisi alabilmek için banka genellikle ekspertiz raporu talep eder. Bu rapor, kredi miktarını belirlemede önemli bir rol oynar.
-
Kat irtifakı tapusu olan bir dairenin riskleri nelerdir? İnşaatın tamamlanmaması veya projenin iptal olması gibi riskler mevcuttur. Bu nedenle, güvenilir bir müteahhitle çalışmak önemlidir.
-
DASK’ı kimler yaptırmak zorunda? Tapusu olan her ev sahibi DASK yaptırmakla yükümlüdür. Kiracılar DASK yaptırmaz, ancak eşyaları için sigorta yaptırabilirler.
-
Emlak komisyonu oranları sabit midir? Hayır, komisyon oranları emlakçıya ve bölgeye göre değişebilir. Ancak genellikle belirli bir aralıkta seyreder.
Sonuç
Emlak terimlerini anlamak, bilinçli kararlar vermenize ve emlak piyasasında daha güvende hissetmenize yardımcı olur. Bu terimleri aklınızda tutarak, gelecekteki emlak işlemlerinizi daha rahat ve başarılı bir şekilde yönetebilirsiniz. Unutmayın, doğru bilgi güç demektir!
